Hàng năm, bệnh phát sáng trên tôm gây ra thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho ngành nuôi tôm. Theo thống kê, hàng ngàn tấn tôm đã bị chết do căn bệnh này. Vậy làm thế nào để bảo vệ tôm nuôi?

Nguyên nhân, triệu chứng gây bệnh phát sáng trên tôm

Bệnh phát sáng trên tôm là hậu quả của sự tấn công từ nhóm vi khuẩn Vibrio, đặc biệt nghiêm trọng là loài Vibrio harveyi. Các vi khuẩn này tạo ra ánh sáng nhờ enzym Luciferase tiết ra trong gan của tôm. Khi bị nhiễm bệnh, tôm thường phát ra ánh sáng, bỏ ăn và có thể chết lẻ tẻ. Bên cạnh đó, tôm có nguy cơ mang bệnh từ lúc tôm còn ở giai đoạn giống, thường do không được kiểm tra kỹ khi mua hoặc do nước trong ao nuôi bị ô nhiễm.

Sau một tháng nuôi, bệnh dễ bùng phát nếu chất thải từ ao nuôi không được xử lý, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Bệnh phát sáng trên tôm thường có biểu hiện bơi loạn hướng, phản xạ yếu, ít ăn, và đôi khi trôi vào bờ. Cơ thể tôm có vỏ bẩn, phần cơ đục màu, gan teo, ruột trống, và phát ra ánh sáng xanh khi ở trong bóng tối.

Ngoài ra, sự xuất hiện của tảo roi trong ao nuôi không chỉ tiết độc làm ảnh hưởng đến sự phát triển của tôm mà còn cạnh tranh oxy hòa tan, dẫn đến hiện tượng phát sáng trong ao. Nếu tảo roi là nguyên nhân, bạn sẽ thấy nước ao có hiện tượng chớp tắt liên tục, chủ yếu trên bề mặt, và tôm nuôi thường có rêu bám ở mang hoặc vỏ.

Các yếu tố như nhiệt độ, độ mặn, pH và hàm lượng chất hữu cơ trong nước được biết đến là những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và mức độ lây nhiễm của vi khuẩn Vibrio harveyi. Thuộc nhóm Gram âm (G-), vi khuẩn này là nguyên nhân chính gây ra bệnh phát sáng trên tôm. Chúng có khả năng sinh sản nhanh khi điều kiện thích hợp, sống được trong môi trường có độ mặn từ 0 – 40‰, đặc biệt phát triển mạnh ở mức 20 – 30‰. Ngoài ra, nước giàu chất hữu cơ và oxy hòa tan thấp càng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn. Khi tấn công tôm, chúng gây viêm gan, suy giảm chức năng tiêu hóa, dẫn đến tôm bị yếu và chết.

>>> See more: Tôm giống sinh học AQ (Aqua Quality) B201 – Lựa chọn hàng đầu cho người nuôi tôm chuyên nghiệp

Triệu chứng của bệnh phát sáng trên tôm

Tôm ngày càng suy yếu, bơi chậm và thường dạt vào mép bờ. Mang và thân tôm chuyển màu sẫm, có bùn bẩn bám, phần thịt trở nên đục. Tôm ăn ít, chết trong tình trạng ruột trống, không chứa thức ăn hay phân. Phần đầu phát ra ánh sáng màu trắng hoặc xanh lục, nhìn rõ nhất vào ban đêm.

Quan sát bằng kính hiển vi, vi khuẩn phát sáng được phát hiện di chuyển trong máu và cơ của tôm.

Bệnh phát sáng trên tôm làm chúng tăng trưởng không đồng đều, phát triển chậm, và thường bị rong bám vào mang cũng như vỏ. Tôm chết rải rác ở đáy ao tùy theo mức độ bệnh. Trong 45 ngày đầu tiên nếu tôm nhiễm bệnh với tỷ lệ 100%, khả năng chết hàng loạt là rất cao.

Giai đoạn ấu trùng bị bệnh, tôm thường chuyển sang màu trắng đục.

Cách điều trị bệnh phát sáng trên tôm

Đối với ao nuôi có tảo roi, cần tiến hành vớt bỏ tảo, thay một phần nước trong ao bằng nước mới, sau đó sử dụng chế phẩm chuyên cắt tảo để xử lý tận gốc.

Nếu phốt pho là nguyên nhân gây bệnh phát sáng trên tôm, việc kiểm soát lượng thức ăn thừa là bước quan trọng cần thực hiện ngay. Khi bệnh phát sinh từ vi khuẩn V. harveyi, cần sử dụng kháng sinh phù hợp với liều lượng và thời gian hợp lý. Hiệu quả điều trị phụ thuộc nhiều vào việc phát hiện bệnh sớm.

Ngoài ra, cần tăng cường sức khỏe cho tôm bằng cách bổ sung vitamin (C, B, A), men tiêu hóa và vi sinh có lợi vào thức ăn. Sau đó, tiến hành khử trùng nước trong ao và vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ nuôi tôm để đảm bảo môi trường không tái nhiễm.

>>> Refer to: Pink disease in pacific white shrimp: Causes, symptoms and treatment

Phòng ngừa bệnh phát sáng trên tôm

• Để đảm bảo vệ sinh cho trại tôm giống, nên khử trùng các dụng cụ, nguồn nước và thiết bị bằng dung dịch Chlorine hoặc thuốc tím.
• Chọn lựa nguồn tôm giống chất lượng từ các cơ sở uy tín, shrimp không mang vi khuẩn hay mầm bệnh nào. Bên cạnh đó, thả nuôi ở mật độ phù hợp.
• Ao nuôi cần được vệ sinh kỹ lưỡng, nạo vét đáy ao sạch bùn, xử lý bằng vôi bột và phơi khô. Loại bỏ cá tạp, cua, còng và ốc để giảm nguy cơ cạnh tranh thức ăn và nguồn nước. Phòng ngừa bệnh phát sáng trên tôm, trước khi thả nuôi, bà con nên dùng men vi sinh cải tạo đáy ao và xử lý nguồn nước thường xuyên.
• Trong mùa hè, mực nước ao nên được giữ ở mức 1,2 – 1,5 m với độ trong từ 30 – 40 cm để kiểm soát nhiệt độ. Độ mặn cần duy trì ở mức trung bình, tránh quá cao để hạn chế vi khuẩn phát sáng.
• Định kỳ kiểm tra các thông số nước như pH, oxy hòa tan, kiềm và khí độc (NH3, NO2, H2S) để kịp thời có giải pháp điều chỉnh.
• Tăng cường sức khỏe cho tôm bằng cách bổ sung vitamin C, men tiêu hóa và khoáng vi lượng vào thức ăn hàng ngày.
• Sau 21 ngày tuổi, cần lấy mẫu nước trong ao để kiểm tra vi khuẩn Vibrio định kỳ 3 ngày/lần, hoặc mang mẫu đến phòng xét nghiệm gần nhất để đánh giá chi tiết.

Bệnh phát sáng trên tôm đã gây ra nhiều thiệt hại cho người nuôi tôm. Tuy nhiên, bằng việc hiểu rõ nguyên nhân, tác hại và áp dụng các biện pháp phòng trị hiệu quả như cải thiện chất lượng nước, tăng cường sức đề kháng cho tôm, và sử dụng các chế phẩm sinh học. Trung tâm AQ nhận định chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được căn bệnh này. Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, vì vậy hãy cùng chung tay bảo vệ ngành nuôi tôm.