Độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng, một yếu tố tưởng chừng đơn giản, lại đóng vai trò then chốt trong thành bại của vụ nuôi tôm thẻ chân trắng. Giống như một chiếc đồng hồ báo thức, độ kiềm báo hiệu cho người nuôi biết tình trạng sức khỏe của ao nuôi, từ đó đưa ra những quyết định kịp thời để đảm bảo tôm phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao.

Độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng là gì?

Độ kiềm là chỉ số đo lượng khoáng chất bao gồm Canxi, Magie, Kali, với thành phần quan trọng nhất là muối Canxi Cacbonat (CaCO3) và Magie Cacbonat (MgCO3) trong nước, thức ăn, hoặc qua việc bổ sung vào ao tôm. Mục đích của việc này là để giúp tôm lột xác thuận lợi, tăng độ cứng vỏ và duy trì sự ổn định của pH nước.

Độ kiềm tổng hay Alkalinity, bao gồm các ion hidrocacbonat (HCO3-), cacbonat (CO32-), hydroxit (OH-) cùng với các muối của một số axit yếu khác như photphat, silicat và các axit hữu cơ. Trong ao tôm, độ kiềm được đo bằng bộ kit kiểm tra hoặc qua phương pháp phân tích hóa học, và được biểu diễn bằng nồng độ CaCO3 (mg/L).

Vai trò của độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng là gì?

Độ kiềm hỗ trợ quá trình lột xác của tôm diễn ra đồng loạt, giảm nguy cơ dính vỏ hoặc bó vỏ không lột được. Khi độ kiềm nằm trong mức chuẩn, nó hoạt động như một hệ đệm, giúp điều chỉnh độ pH. Nếu pH tăng, độ kiềm sẽ giải phóng các ion H+ hoặc OH- để làm giảm pH; ngược lại, khi pH giảm, độ kiềm giúp đưa pH về mức cân bằng và ổn định trong suốt cả ngày. Đồng thời, độ kiềm cung cấp CO2, HCO3- và CO3 cho quá trình quang hợp của tảo và hỗ trợ vi khuẩn Nitrat hóa trong việc khử NH3/NH4+ và NO2, giúp duy trì cân bằng ion Canxi và CO2, cải thiện chất lượng nước trong ao.

>>> Xem thêm: Thức ăn cho Tôm thẻ chân trắng theo từng giai đoạn sinh trưởng

Phương pháp xác định độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng

Độ kiềm trong nước được xác định dựa trên sự hiện diện của các ion kiềm và kiềm thổ như Na+, K+, Ca2+, Mg2+, kết hợp với các axit yếu, và được tính bằng đơn vị mg/l CaCO3. Có hai phương pháp xác định độ kiềm:

• Phương pháp chuẩn độ trong phòng thí nghiệm: Do yêu cầu kỹ thuật cao và quá trình tính toán phức tạp, phương pháp này ít được áp dụng phổ biến.
• Phương pháp test nhanh: Đây là phương pháp có ưu điểm về sự đơn giản và thời gian thực hiện.

Có thể sử dụng máy đo chuyên dụng hoặc các bộ test kit để kiểm tra nhanh chóng độ kiềm tại ao nuôi.

Độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng nên để bao nhiêu là đạt chuẩn

Độ kiềm trong ao nuôi có sự khác biệt, phụ thuộc vào loại tôm mà người nuôi lựa chọn. Đối với tôm thẻ chân trắng, độ kiềm của nước trong ao thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của tôm, cụ thể như sau:

• Tôm mới thả: độ kiềm lý tưởng là 100-120 ppm.
• Tôm từ 45 ngày tuổi trở lên: độ kiềm thích hợp nằm trong khoảng 120-150 ppm.
• Tôm từ 90 ngày tuổi trở lên: độ kiềm nên đạt mức 150-200 ppm.

Nguyên nhân gây mất cân bằng độ kiềm

– Với độ kiềm cao: Trong môi trường nuôi tôm, sự phát triển quá mức của tảo có thể khiến Carbonate trong nước chuyển hóa thành CO32-, làm tăng độ kiềm. Khi nồng độ CaCO3 vượt 200 mg/l và pH lớn hơn 8,5, quá trình lột xác của tôm bị ảnh hưởng tiêu cực do nồng độ kim loại nặng và phèn cao, dẫn đến vôi hoá lớp vỏ. Điều này làm tôm lột xác chậm, gây ra tình trạng chậm lớn và phân đàn trong ao.

– Với độ kiềm thấp: Khi hàm lượng CaCO3 dưới 100 mg/l, tôm nuôi phải cạnh tranh kiềm với các loài ốc và nhuyễn thể trong ao, gây ảnh hưởng đến quá trình lột xác, khiến tôm bị mềm vỏ, thân cong, cơ đục, chậm phát triển và có tỷ lệ sống thấp. Đặc biệt, các ao nuôi có độ kiềm thấp hơn 50 mg/l thường khó khăn trong việc tạo màu nước.

Làm thế nào để duy trì cân bằng độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng?

Trong quá trình nuôi tôm, độ kiềm trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng dễ bị giảm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe tôm. Nguyên nhân chủ yếu có thể do sự phát triển quá mức của các loài nhuyễn thể hai mảnh như vẹm và hến, đáy ao bị nhiễm phèn, hoặc ao bị đóng rong. Để nâng độ kiềm, trước hết, cần xác định rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp xử lý kịp thời, hiệu quả.

>>> Tham khảo: Tôm thẻ chân trắng bị đục cơ – Nguyên nhân và cách khắc phục

Trước tiên, việc vệ sinh ao nuôi là cần thiết, bao gồm loại bỏ các loài nhuyễn thể hai mảnh như vẹm, ốc và hến để nhanh chóng cải thiện độ kiềm trong ao. Sau đó, bà con có thể sử dụng các loại vôi bột như Dolomite, vôi tôi Ca(OH)2, hoặc NaHCO3 công nghiệp. Đây là cách đơn giản và hiệu quả được nhiều người nuôi tôm áp dụng. Tỷ lệ khuyến cáo là từ 2-3kg vôi cho mỗi 100m3 nước. Bà con có thể hòa tan vôi với nước rồi tạt trực tiếp xuống ao, thời điểm tốt nhất để thực hiện là vào khoảng 10 giờ tối. Nên lặp lại việc này trong vài ngày để đạt hiệu quả nâng độ kiềm.

Nếu ao nuôi có nhiều rong nhớt và tảo, bà con cần xử lý tảo, đặc biệt vào buổi sáng khi lượng oxy trong nước cao. Sử dụng chế phẩm sinh học để loại bỏ tảo là giải pháp an toàn và bền vững. Bà con có thể tham khảo men vi sinh Microbe-Lift PBD, một sản phẩm giúp diệt các loại tảo có hại như tảo giáp, tảo mắt và tảo đỏ, đồng thời phân hủy xác tảo, làm sạch nước và giảm khí độc do tảo chết gây ra.