Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng đang trở thành một thách thức lớn đối với ngành thủy sản, gây tổn thất nặng nề về kinh tế và ảnh hưởng đến chất lượng nuôi trồng. Đây là một bệnh do vi bào tử ký sinh gây ra, làm giảm tốc độ tăng trưởng của tôm và gây suy giảm năng suất ao nuôi. Việc nhận diện sớm nguyên nhân gây bệnh và áp dụng các biện pháp điều trị không chỉ giúp cải thiện sức khỏe đàn tôm mà còn đảm bảo bền vững cho ngành nuôi trồng thủy sản. Trong bài viết này, AQ sẽ chia sẻ chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cũng như phương pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ đàn tôm khỏi bệnh EHP.

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng là gì?

Bệnh EHP (Enterocytozoon hepatopenaei) trên tôm thẻ chân trắng là một loại bệnh do vi bào tử trùng ký sinh gây nên, còn được biết đến với tên gọi bệnh vi bào tử trùng. Loại ký sinh này cư trú trong tuyến gan tụy của tôm, dẫn đến các biểu hiện như tôm tăng trưởng chậm, vỏ mềm và cơ thể tôm có màu trắng sữa hoặc mờ đục. Mặc dù tỷ lệ tử vong không cao và tôm vẫn duy trì việc ăn uống bình thường, nhưng sự phát triển chậm làm giảm chất lượng tôm và đẩy chi phí nuôi trồng tăng cao.

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng được ghi nhận lần đầu tại Việt Nam vào năm 2015. Theo báo cáo từ Tổng cục Thủy sản, đây là một trong những căn bệnh có xu hướng lan rộng, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế đối với ngành nuôi tôm.

Các ao nuôi có tôm bị nhiễm bệnh EHP thường chỉ đạt mức tăng trưởng khoảng 10 – 40% so với ao nuôi khỏe mạnh. Tôm không chỉ chậm lớn mà còn có sự chênh lệch đáng kể về kích thước. Đáng chú ý, bệnh EHP thường xuất hiện đồng thời với bệnh phân trắng, với tỷ lệ nhiễm EHP trong các ao bị phân trắng lên đến 96%.

Cách nhận biết bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng

Phương pháp xác định bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ tôm bị nhiễm bệnh EHP thông qua quan sát trực tiếp, rất có thể bệnh đã tiến triển nặng. Để xác định chính xác và kịp thời, bà con nên áp dụng các phương pháp kiểm tra chuyên sâu như sau:

>>> Tham khảo: Bệnh hồng thân ở tôm thẻ chân trắng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị

• Quan sát dưới kính hiển vi: Sử dụng kính hiển vi với độ phóng đại 100 lần để kiểm tra gan và ruột của tôm, giúp phát hiện sự hiện diện của ký sinh trùng EHP.
• Phân tích bằng phương pháp PCR: Tiến hành kiểm tra mẫu gan thông qua phương pháp PCR, bằng cách gửi mẫu tươi hoặc mẫu đã cố định trong cồn đến phòng thí nghiệm. Ngoài ra, có thể kiểm tra phân của tôm bố mẹ để đánh giá tình trạng lây nhiễm.

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Vì vậy, bà con cần thường xuyên theo dõi các dấu hiệu bất thường và thực hiện kiểm tra định kỳ để bảo vệ ao tôm.

Dấu hiệu nhận biết bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng

Khi tôm bị nhiễm bệnh EHP dấu hiệu nhận biết rõ nhất, đó chính là lớp biểu bì trở nên mỏng đi và cơ chuyển sang màu trắng đục, biểu hiện trạng thái căng thẳng của tôm. Trên cuống mắt của tôm thường xuất hiện các đốm đen, đồng thời các dấu vết tương tự cũng có thể thấy trong mô cơ và dọc theo ruột sau.

Bệnh EHP tấn công các ống tuyến gan tụy, làm bong tróc tế bào, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiêu hóa của tôm. Kết quả là tôm không thể xử lý thức ăn hiệu quả hoặc tái tạo các mô biểu bì bị tổn thương. Điều này dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn, tăng trưởng chậm và làm suy giảm sức khỏe tổng thể.

Để nhận biết bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng, bà con có thể quan sát bằng mắt thường ở hai giai đoạn nuôi chính như sau:

• Từ 20–30 ngày tuổi: Tôm có dấu hiệu phát triển chậm, kích thước không đồng đều, vỏ trở nên mềm và khả năng ăn uống giảm đáng kể. Một số biểu hiện dễ nhận biết khác gồm: ruột rỗng, phân không liền mạch, đường ruột cong bất thường, cơ chuyển đục, xuất hiện đốm trắng trên cơ thể và tình trạng chết rải rác. Đôi khi, ruột tôm có thể bị xoắn và không liên tục.
• Khi đạt trọng lượng từ 3 – 4 gam/con (khoảng size 200 con/kg): Tôm có dấu hiệu chậm lớn kéo dài cho đến giai đoạn 90 ngày tuổi. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng thu hoạch.

Phòng ngừa bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng

Để ngăn chặn sự lây lan của bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng trong ao nuôi, người nuôi cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau:

• Lựa chọn giống tôm chất lượng: Chỉ mua và sử dụng tôm giống đã được kiểm tra bằng phương pháp PCR, đảm bảo không bị nhiễm EHP trước khi thả.
• Thực hiện an toàn sinh học: Áp dụng các biện pháp an toàn sinh học nghiêm ngặt trước và sau khi thả giống nhằm giảm nguy cơ bệnh xâm nhập vào ao nuôi.
• Xử lý ao trước khi thả giống: Dọn sạch ao nuôi và sử dụng vôi CaO để tiêu diệt bào tử EHP còn tồn đọng, tạo điều kiện tốt nhất cho tôm phát triển.
• Tăng cường sức khỏe cho tôm: Định kỳ bổ sung khoáng chất và Vitamin C để nâng cao sức đề kháng, kết hợp quản lý nước chặt chẽ, loại bỏ phân thải thường xuyên, đảm bảo môi trường ao nuôi luôn sạch sẽ.

>>> Tham khảo: Cách điều trị bệnh đen mang ở tôm thẻ chân trắng hiệu quả

Cách trị bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng

Để hạn chế rủi ro, người nuôi tôm cần hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng, cũng như các biểu hiện của bệnh để có thể áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Vì hiện tại, bệnh EHP chưa có phương pháp điều trị triệt để, nên khi đã bùng phát, việc kiểm soát sẽ trở nên rất khó khăn. Tại Indonesia, một số người nuôi đã thử sử dụng chế phẩm sinh học kết hợp với hỗn hợp tỏi (10 – 20g/kg thức ăn) và vitamin C (2g/kg thức ăn) để hỗ trợ phòng ngừa và hạn chế tác động của bệnh EHP.

Trong nước, một số hộ nuôi cũng áp dụng phương pháp tương tự, bổ sung tỏi vào thức ăn với liều lượng 30 – 40g/kg thức ăn, nhằm kiểm soát bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ mang lại kết quả nhất định và không đảm bảo hiệu quả trong mọi trường hợp.

Bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng là một thách thức lớn đối với ngành nuôi trồng thủy sản, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế và chất lượng sản phẩm. Hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và quản lý ao nuôi khoa học là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro. Dù hiện nay chưa có phương pháp điều trị dứt điểm, nhưng việc chủ động kiểm tra, chọn giống chất lượng và duy trì môi trường ao nuôi sạch sẽ có thể giúp người nuôi tôm hạn chế tối đa tác động của bệnh EHP. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa khoa học, người nuôi và cơ quan quản lý, hy vọng tương lai sẽ tìm ra giải pháp tối ưu để đẩy lùi căn bệnh này, giúp ngành nuôi tôm phát triển bền vững.